بانک و موسسه اعتباری و مالی یکی از انواع شرکتهایی است که در سالهای اخیر در ایران بهصورت خصوصی نیز میتواند به ثبت رسیده و فعالیت کند.
در ایران برای ثبت بهترین گزینه و در اصل قانونیترین نوع شرکت برای ثبت شرکت سهامی عام است.
ابتدا باید با مشارکت حداقل 5 نفر شرکت به ثبت برسد که بتوانند حداقل 5 میلیون ریال بهعنوان سرمایه اولیه را تعهد و 35 درصد از آن را در حسابی متعلق به شرکت و به نام شرکت تادیه نمایند. ولی ثبت شرکت سهامی عام تفاوتهایی دارد.
مثلاً میزان سرمایه لازم باید از طرف بانک مرکزی اعلام شود.
هر یک از این مؤسسین باید میزانی از سرمایه شرکت را تعهد نمایند و در اساسنامه این شرکتها میزان سهام را با تقسیم آن به قطعات کوچکتر مشخص نموده و متناسب با آورده نقدی و غیر نقدی هر یک از سهامداران آن را در بین خود تقسیم نمایند.
در این نوع شرکتها به دلیل سرمایهای و سهامی بودن آنها هر یک از سهامداران تنها بهاندازه مبلغ اسمی سهام خود در شرکت مسئولیت دارند و هیچ نیازی نیست برای جبران خسارت و بدهیهای شرکت از اموال و داراییهای خود صرف کنند.
به دلیل اینکه ثبت باید در قابل سهامی عام باشد باید اغلب سهام این شرکت به مردم واگذار شود.
سهامداران بانکهای خصوصی و مؤسسات مالی و اعتباری باید از اشخاص حقیقی ایرانی باشند و اگر از اشخاص حقوقی هستند باید مالکیت 75 درصد از داراییهای آنها در اختیار اشخاص حقیقی ایرانی باشد.
برای تأسیس اولین قدم و مهمترین قدم دریافت مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
این مجوز تنها برای تشکیل پرونده ثبتی و پذیرهنویسی فروش سهام توسط بانک مرکزی صادر میشود.
در نظر داشته باشید این مجوز به معنای تأسیس بانک و یا موسسه اعتباری تلقی نمیشود. این مجوز از الزامات موردنیاز اداره ثبت شرکتها برای تأسیس مورد مذکور است.
ضمناً برای تأسیس شعب نیز مجدداً باید بانک مرکزی مجوز صادر نماید.
هرچند شرکتهای سهامی عام در ایران سهام از نوع بینام صادر میکنند ولی طبق مجوز و مطابق با قوانین و مقررات اداره ثبت شرکتها سهام شرکتهای سهامی عام بانکی و اعتباری باید بانام صادر شود.
تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی ایران که شرایط لازم را داشته باشند میتوانند برای ثبت اقدام نمایند.
این افراد باید تقاضایی به همراه پیشنویس اساسنامه و مدارک لازم مطابق با دستورالعملهای لازم را برای بانک مرکزی ارسال تا درخواست آنها توسط کارشناسان این بانک بررسی شود و در صورت تأیید مجوز صادر خواهد شد.
باید در نظر داشت که هرگونه تغییر در مفاد اساسنامه حتی در زمان ثبت شرکت باید با هماهنگی و تأیید بانک مرکزی باشد.
متقاضیان ثبت و تأسیس باید دارای حسن شهرت در حوزههای مالی و حرفهای باشند و هیچگونه سابقه محکومیت قضایی و کیفری نداشته باشند.
متقاضیان باید سابقه فعالیت به مدت حداقل 5 سال را در نظام بانکی در رزومه فعالیت خود داشته باشند. ضمن اینکه اشخاص حقوقی که سهامدار و یا شریک در سایر بانکهای دولتی باشند نمیتوانند در تأسیس بانکهای خصوصی مشارکت نمایند.
از دیگر شرایط تأسیس بانک خصوصی در ایران این است که متقاضیان قادر به تأمین و تکمیل سرمایه موردنیاز در شرایط اضطراری و در صورت عدمکفایت سرمایه و همچنین در صورت زیان دهی را داشته باشند.
اعضا هیئتمدیره بانکهای خصوصی و مؤسسات اعتباری باید از بین سهامداران الزاماً انتخاب شوند و این اعضا باید در سوابق خود مهارتها و تخصصهای لازم بانکداری را داشته باشند.
تمامی اعضا هیئتمدیره تنها باید در همین بانک عضویت داشته باشند و عضویت آنها در سایر بانکهای دولتی و خصوصی خلاف قوانین ثبت است مگر اینکه خود بانک مرکزی مجوز مشارکت برخی از آنها در سایر بانکها را به هر دلیل صادر کرده باشد.
شرکا حقوقی که خواستار مشارکت در تأسیس هستند باید ترازنامه و مدارک فعالیت سه سال اخیر شرکت خود را تسلیم به بانک مرکزی برای بررسی لازم بکنند.
بانک مرکزی برای تأسیس میزان سرمایه لازم را اعلام میکند و متقاضیان باید بتوانند میزان اعلامشده را با فروش سهام از طریق پذیرهنویسی تادیه نمایند.
ضمناً هرگونه فعالیت بانکی خاص مانند فعالیتهای ارزی و بینالمللی تنها در بانک جدید با مجوز است. همچنین هیچ یک نمیتواند بیشتر از یک درصد از سهام بانکهای خصوصی را در اختیار داشته باشد مگر اینکه مجوز آن صادر شده باشد.