متخصص زنان و زایمان یکی از پزشکهایی است که همه خانمها در طول عمر خود باید به او مراجعه کنند.
پزشکی زنان ازجمله رشتههای تخصصی بالینی است که در جهت پیشگیری بهویژه غربالگری، تشخیص و درمان بیماریهای زنان فعالیت میکند و به پزشکانی که در این رشته تحصیلکردهاند، متخصص زنان و زایمان گفته میشود.
رشته پزشکی زنان و زایمان بر بیماریهای دستگاه تولیدمثل زنان، بیماریهای پستان مرتبط با این رشته و مراقبت مادر و جنین در حین بارداری و زایمان تمرکز دارد.
در ایران برای نخستین بار در سال ۱۲۹۷ رشته مامایی در برنامه مدرسه طب قرار گرفت.
در سال ۱۳۰۰، مریضخانه نسوان توسط دکتر امیراعلم افتتاح شد و با استخدام پزشکان خارجی که در مامایی و بیماریهای زنان تخصص داشتند، به کار خود ادامه داد.
درگذشته دانش کافی برای تشخیص بیماریهای زنان وجود نداشت؛
اما در حال حاضر، با رشد این شاخه از علم پزشکی، پزشکان متخصص زنان زایمان و نازایی با افزایش آگاهی مردم و بهخصوص زنان، در شناخت و درمان بهموقع بیماریها و عواملی که بر سلامت آنها تأثیرگذار است، کمک میکنند. همچنین به مراقبت، درمان طبی و جراحی مناسب در حین بارداری، زایمان طبیعی و عارضه دار یا در موارد موردنیاز میپردازند.
پزشکی زنان درزمینهٔ مسائل مربوط به زنان مانند ناباروری، حفظ سلامتی در دوران باردار، بارداری و زایمان، اختلالات دستگاه ادراری مثل بیاختیاری، سرطان دستگاه تناسلی، سرطان سینه، تومورهای مربوط به بارداری، سلامت پیشگیرانه، جراحی زنان، جراحی زیبایی زنان، سقطجنین، حاملگی خارج از رحم، تشخیص بهموقع بیماریهای جنسی، عفونتهای مقاربتی، ناهنجاریهای مادرزادی، بیاختیاری ادرار و مدفوع، پارگی رحم، فیبروئید رحم، کیستهای دستگاه تناسلی میپردازد.
دکتر متخصص زنان و زایمان پس از طی تحصیلات پزشکی عمومی به مدت ۴ سال وارد برنامه دستیاری رشته زنان زایمان (تخصص زنان زایمان) میشود.
مهارتهای تئوری و عملی این دوره شامل مامایی و کلیه موارد مربوط به مامایی، زنان و کلیه موارد طبی و جراحی مربوط به این رشته، مراقبتهای اولیه و پیشگیریکننده، مراقبتهای سرپایی، مراقبتهای بستری و جراحی، بهداشت و تنظیم خانواده، دورههای چرخشی، فعالیتها و تحقیقات دانشپژوهی میشود.
دکتر زنان، پس از گذراندن دوره تخصصی به دنبال افزایش علم و توان خود در یک مقطع فوق تخصصی هستند تا بتوانند بهعنوان پروفسور زنان و زایمان فعالیت کنند.
فعالیت این متخصصین با توجه به نوع فلوشیپ آنها در زمینههای انکولوژی زنان، اختلالات کف لگن در زنان، نازایی و ناباروری، پریناتولوژی، لاپاراسکوپی و … متفاوت میشود.
ازجمله فعالیتهایی که پزشک زنان و زایمان انجام میدهد شامل: مراقبتهای ویژه برای دوران قبل از بارداری، مراقبتهای زمان بارداری و همچنین پس از زایمان، انجام زایمانهای طبیعی و در ضمن اپی زیوتومی ازجمله فعالیتهایی است که یک متخصص زنان و زایمان انجام میدهد.
در ضمن پزشک زنان تمام زایمانهای واژینال بریچ و چند قلویی را میتواند انجام دهد، درمان انواع سقط و همچنین زایمان واژینال بعد از سزارین قبلی درصورتیکه تمام شرایط فراهم باشد، ترمیم انواع پارگیهایی که در زمان زایمان و همچنین کورتاژ به وجود میآید، بیحسی و در ضمن بیهوشی در هنگام انجام بیحسیهای موضعی و پودندال و آموزش اصول بیهوشی و نحوه مدیریت عوارضی که احتمال دارد در زمان زایمان ایجاد شود بر عهده یک متخصص زنان و زایمان است.
زمینه فعالیتی که یک پزشک متخصص زنان و زایمان دارد درزمینهٔ سرطانهایی است که در ناحیه اندام تناسلی زنان، بیاختیاری ادرار که در اثر افزایش سن اتفاق میافتد، زایمان و همچنین بررسی عوامل نازایی در زنان، عفونتهای دستگاه تناسلی زنان و عفونتهای آمنوره و دیسمنوره است که میتواند به این دسته از بیماران کمک شایانی نماید.
بههرحال درآمدی که اینگونه از پزشکان دریافت مینمایند از طریق انجام سونوگرافی و همچنین دریافت هزینههای مشاوره و ویزیت بیماران است.